زخم فشاری یا زخم بستر یکی از شایع ترین زخم هایی است که در افرادی که برای مدتی در یک محل بی حرکت می مانند رخ می دهد. مانند افرادی که دچار فلج وسکته مغزی شده اند و یا در پی بیماری های دیگر و یا تصادف مدت زمان زیادی را در بستر بی حرکت مانده اند.
زخم بستر چیست؟
زخم بستر یا زخم فشاری در پی فشار طولانی مدت به پوست ایجاد می شود. این فشار از یک طرف از سمت بستر و از طرف دیگر از سمت برجستگی استخوان زیرین پوست وارد می شود. زخم بستر اغلب در مناطقی از بدن که پوست قسمت های استخوانی را پوشش داده ایجاد می شود، مانند پاشنه پا، مچ پا، مفصل ران و باسن.
چه افرادی در معرض ابتلا به زخم بستر هستند؟
افرادی که دارای وضعیت خاص پزشکی هستند و توانایی تغییر موقعیت بدنی خود را ندارند و یا کسانی که بیشتر وقت خود را در طول روز بر روی یک تخت یا صندلی صرف می کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم فشاری هستند.
زخم های فشاری در مدت زمان کم می توانند به سرعت پیشرفت کنند. اگر زخم بستر در مراحل اولیه توسط متخصص زخم تشخیص داده شود به راحتی قابل درمان است، اما برخی از زخم ها به دلیل تاخیر در مراجعه به متخصص زخم بستر، تا مرحله 4 پیشرفت کرده و ممکن است هرگز به طور کامل التیام نیافته و یا مدت زمان زیادی برای درمان نیاز داشته باشد.
مدت زمان درمان زخم بستر و نحوه درمان زخم بستر با توجه به موقعیت مکانی، شدت و مدت زمانی که ایجاد شده است، توسط کارشناس زخم تعیین می شود.
علائم زخم بستر
علائم و نشانه های زیر می تواند هشداری برای ایجاد زخم بستر باشد:
- تغییرات غیر معمول در رنگ پوست و بافت
- تورم
- خنک تر یا گرم تر بودن منطقه ای از پوست نسبت به سایر مناطق
- حساس شدن و نازک شدن پوست در منطقه ای خاص از بدن
زخم بستر نسبت به عمق، شدت و دیگر ویژگی ها به مراحل مختلف از نظر شدت زخم تقسیم می شود. شدت و درجه آسیب پوست می تواند از پوست قرمز تا آسیب عمیق عضلات و استخوان درجه بندی شود.
مناطق مشترک زخم بستر در بین افراد
برای افرادی که در طول شبانه روز، مدت زمان زیادی را بر روی صندلی چرخدار می نشینند، زخم بستر اغلب بر روی پوست مناطق زیر رخ می دهد:
- کفل یا باسن
- تیغه شانه و ستون فقرات
- پشت دست ها و پاها که به صندلی تکیه داده می شوند
- حال برای افرای که مجبور هستند در طول روز بر روی تخت بمانند، مناطق زیر در معرض خطر زخم بستر می باشد:
- پشت یا دو طرف سر
- تیغه های شانه
- پشت یا طرفین باسن و کمر
- پاشنه، مچ پا و پوست پشت زانوها
چه زمانی باید به کلینیک زخم مراجعه کرد؟
اگر متوجه هر یک علائم و نشانه های فوق در بیمار خود شوید باید موقعیت بدنی وی را تغییر دهید تا فشار بر روی آن منطقه از بدن کاهش یابد. اگر علائم زخم از 24 تا 48 ساعت از بین نرود لازم است با متخصص زخم بستر مشورت کنید.
اگر علائمی مانند عفونت، تب، درد، افزایش تورم و قرمزی پوست، افزایش دما در آن منطقه از پوست را مشاهده کردید، باید از خدمات فوری کلینیک درمان زخم استفاده کنید.
علل ایجاد زخم بستر
زخم بستر زمانی رخ می دهد که در پی فشار بر روی منطقه ای خاص از بدن، جریان خون در آن قسمت کاهش می یابد. سایر عوامل مرتبط با تحرک محدود بیمار، می تواند پوست را آسیب پذیرتر کند و به پیشرفت زخم فشاری کمک کند.
دو عامل اصلی دیگر برای ایجاد زخم بستر یا زخم فشاری عبارتند از:
فشار
فشار ثابت بر روی هر قسمتی از بدن فرد می تواند جریان خون به بافت و پوست آن قسمت از بدن به طور چشمگیری کاهش دهد. برای انتقال اکسیژن و مواد مغذی با بافت ها ، داشتن جریان خون کافی ضروری است. زمانی که به بافت و پوست بدن اکسیژن و مواد مغذی نمی رسد، بافت ها آسیب دیده و ممکن است در نهایت از بین روند.
افرادی که دارای حرکت محدود هستند ، زخم فشاری معمولا در مناطقی از بدن آنها رخ می دهد که به خوبی با چربی و عضلات پوشیده نشده باشد، مانند ستون فقرات، تیغه شانه، آرنج، باسن و پاشنه و مچ پا.
اصطحکاک
اصطحکاک زمانی رخ می دهد که پوست بدن با لباس یا ملافه برخورد می کند. این اصطحکاک می تواند پوست شکننده را آسیب پذیرتر کند به خصوص زمانی که پوست فرد مرطوب باشد.
عوامل خطر
افرادی که قادر به حرکت کردن نباشند و به راحتی قادر به تغییر موقعیت خود در حالت نشسته و خوابیده نباشند، در معرض خطر زخم فشاری هستند. عوامل خطر عبارتند از:
- بی حرکت بودن فرد: که ممکن است به خاطر آسیب نخاعی، ضعف سلامت و دلایل دیگر باشد.
- فقدان درک حس: آسیب نخاعی، اختلالات عصبی و شرایط دیگر می تواند منجر به از دست دادن احساس در افراد شود. ناتوانی در درک احساس درد و ناراحتی می تواند منجر به عدم آگاهی فرد از علائم هشدار دهنده ایجاد زخم و در نهایت عدم تغییر وضعیت شود.
- تغذیه ناسالم: همه افراد به خصوص افرادی که دچار محدودیت حرکتی هستند به مایعات، کالری، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی در رژیم غذایی روزانه خود نیاز دارند تا سلامت پوستشان حفظ و از شکنندگی پوست پیشگیری شود. پس نداشتن تغذیه سالم می تواند موجب آسیب پذیرتر شدن پوست بدن شود.
- شرایط پزشکی موثر بر جریان خون: مشکلات سلامتی که می تواند بر روی جریان خون تاثیر بگذارد. مانند بیماری دیابت و بیماری های عروقی که خطر آسیب بافت و پوست را افزایش می دهد.
برخی از خدمات کلینیک تلما، کلینیک درمان زخم در تهران:
درمان زخم دیابتی